Thế kỷ thứ II, xuất hiện nhiều cách giải thích khác nhau về niềm tin Ba Ngôi trong công thức rửa tội: Cha và Con và Thánh Thần. "Ảo thân thuyết" nói Chúa Giêsu có thân xác giả, "Nghĩa tử thuyết" nói Ngài là người thường được Chúa nhận là Con. Quan điểm khác thì cho rằng: Cha ở trong Con và đồng thụ nạn. Những người dựa vào câu trong Tin Mừng Gioan Ga 14,28: "Cha Tôi cao trọng hơn Tôi" lại nói Con thấp hơn và lệ thuộc vào Cha.

Năm 313, các cuộc tranh luận lan nhanh ra khắp đế quốc, trong đó có Linh mục Ario. Ario phụ trách giáo xứ Baucalis thuộc giáo phận Alexandria. Ông cho rằng: Chúa Con có khởi sự được tạo dựng, không đồng bản tính với Chúa Cha; Ngôi Lời bất toàn, đổi thay và chỉ được gọi là Chúa...

Alexander, Giám mục Alexandria không chấp nhận điều đó. Chúa Con, Lời Thiên Chúa phải hiện hữu từ vĩnh cửu như Chúa Cha. Vì nếu Ngài không phải là "Thiên Chúa làm người" thì con người không thể được Thiên Chúa hóa và không được cứu độ.

Năm 318, Ario và một số thân hữu bị vạ tuyệt thông. Nhưng ông không bỏ cuộc, ông thuyết phục nhiều bạn học cũ trong đó có Giám mục Eusebius. Cuộc tranh luận giữa hai phe bùng nổ.

Constantinus I, sau khi thống nhất đế quốc, đã ra lệnh cho đôi bên phải giải hòa nhưng thất bại, hoàng đế nghe Giám mục Osius cố vấn, viết thư mời tất cả các Giám mục về dự công đồng. Ông tin rằng sự hiệp nhất của Giáo hội ảnh hưởng lớn đến sự hiệp nhất của đế quốc.